Korzyści z uprawy owsa

1. Uprawa owsa może być alternatywą dla wysokonakładowych upraw
2. Wbrew powszechnej opinii, potencjał plonotwórczy tej rośliny jest bardzo duży.
3. Wysokie plony są możliwe do osiągnięcia bez konieczności intensyfikacji uprawy i wysokich nakładów.
4. Koszty produkcji owsa są niższe niż innych zbóż.
5. Rolnicy uprawiający owies mniej wydają na ochronę łanu i nawożenie.
6. Dzięki cechom fitosanitarnym zboże to zostawia po sobie bardzo dobre stanowisko, co ma szczególnie istotne znaczenie w przypadku bardzo uproszczonych płodozmianów stosowanych obecnie
w wielu gospodarstwach.

Jak można uprawiać owies aby uzyskać bonus finansowy przy sprzedaży?

Kilka porad w punktach

Surowiec do produkcji konsumpcyjnej powinien charakteryzować się odpowiednimi parametrami jakościowymi, które będą miały istotny wpływ na popyt na ten surowiec oraz premię jakościową za odpowiednie parametry ziarna.

• Gęstość 48-50%
• Wyrównanie 77-79,9%
• Łuska 25-27%

Od parametrów zależy premia jaką dostanie rolnik dodatkową do ceny podstawowej oferowanej w danym dniu. Cena ziarna zalezy od wielu czynników które wpływają w danym czasie na koniunkturę na rynku oraz potrzeby produkcyjne odbiorcy.

Kilka porad dla rolników którzy myślą o uprawie owsa jako alternatywnej roślinie w płodozmianie.

1. Aby uzyskać surowiec o bardzo dobrych parametrach jakościowych powinniśmy dobrać odpowiednią odmianę zalecaną na dane województwo zgodnie z listą odmian z COBORU i np. Na region Warmi i Mazur polecane sa odmiany: Rambo, Kozak, Bingo, Wulkan czy Gepard.
2. Dobieramy odmiany które zwracają swoim opisem na takie parametry jak:
Wysoki plon ziarna bez łuski, niski poziom łuski, wysoka masa hektolitra oraz wysokie wyrównanie ziarna, krótko mówiąc o dorodnym „pękatym ziarniaku” bo taki może sugerować niski udzial łuski po obłuszczeniu.
3. Istotny wpływ na jakość ziarna ma taki parametr jak zdrowotność rośliny ponieważ trzeba zauważyć, że dla uprawy owsa nie ma zarejestrowanych fungicydów.
4. Na wigor roślin i zdrowotność można w trakcie wzrostu roślin wpływać metodami niechemicznymi. Do tego celu stosować można produkty biologiczne, które wpływają na polepszenie zdrowotności jak i dostarczają azot biologiczny dla rośliny niezależnie od tego składnika w glebie.
5. W uprawie owsa na cele konsumpcyjne ma znaczenie nawożenie, które powinno być dostosowane do oczekiwanego plonu z uwzględnieniem stanowiska i jego zasobności. Przez wiele lat owies był uznawany za uprawę niskoplonującą i to nic bardziej mylnego ponieważ owies i jego potencjał jest wysoki i w towarowej uprawie pozwala z powodzeniem osiągać nawet 7 t ziarna z 1 ha średnio
z pola.
6. Owies z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 20-26 kg azotu, 13 kg fosforu, 32 kg potasu, 10 kg wapnia, 5 kg magnezu, 4 kg siarki. Składniki pokarmowe należy stosować przedsiewnie. Pozytywnie reaguje na nawożenie mikroelementami, przede wszystkim manganem i borem. Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność owsa na choroby, niedobory wody i wyleganie. Fosfor i magnez decydują także o lepszym wypełnieniu ziarna i równomiernym dojrzewaniu wiech. Największy wpływ na jakość ziarna wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka w ziarnie. Zbyt mała jego dawka niekorzystnie wpływa na wielkość jakość plonu. Na przykład, jeśli w fazie strzelania w źdźbło brakuje 10-20 kg N/ha, może to spowodować spadek plonu nawet o 10-15 dt/ha. W uprawie owsa powinno się uwzględnić stosowanie produktów mikrobiologicznych które poprawiają uwalnianie składników
z gleby a tym samym spełniają zapotrzebowanie roślin na składniki.
7. Owies jest rośliną dnia długiego. Krótki dzień wpływa na znaczne przedłużenie okresu wegetacji, a długi dzień skraca okres rozwoju wegetatywnego i powoduje szybsze wytworzenie wiech. Jest to przyczyna dużej wrażliwości owsa na opóźnienie siewu – im późniejszy siew tj. dzień jest dłuższy, tym bardziej negatywnie wpływa na produktywność wiech, czyli na plon ziarna. Niskie wiosenne temperatury sprzyjają dobremu ukorzenieniu się, dlatego owies powinien być siany jak najwcześniej. Im wcześniejszy siew, tym uzyskamy wyższe, stabilniejsze i lepszej jakości plony.
8. Rośliny owsa bardzo negatywnie reagują na gęstość siewu. Kluczowym czynnikiem plonotwórczym tego zboża jest pęd główny. Jeśli owies zostanie posiany zbyt gęsto, ze względu na brak odpowiedniej przestrzeni do optymalnego rozwoju, w łanie dominować będą mało produktywne pędy boczne. Zaleca się zatem wysiew 400 – 500 roślin/m².
9. Uprawą i nawożeniem staramy się aby rośliny mogły bezstresowo przechodzić z fazy wegetatywnej w generatywną co będzie odgrywało znaczącą rolę w tworzeniu wysokiego plonu o dorodnym ziarnie do celów konsumpcyjnych.

ABC o owsie

Uprawa owsa alternatywą do wysokonakładowych roślin zbożowych.

Analizując sytuacje na rynku rolniczym widzimy trend wzrostu kosztów poniesionych na produkcje roślinną. Taka sytuacja skłania gospodarstwa do poszukiwań alternatywnych rozwiązań w stosunku do wysokonakładowych upraw. Do roślin niskonakładowych zalicza się uprawę owsa. Wielu rolników przekonało się do tej uprawy a sytuacja na rynku skupu tego ziarna pozwala na uzyskanie wysokich cen za ziarno dobrej jakości.

Owies jest zbożem, które prawdopodobnie pochodzi od owsa głuchego i owsa płonnego. Jest jedynym z uprawianych zbóż w Polsce, którego forma ozima ze względu na słabą zimotrwałość nie jest obecna w produkcji. Stale trwają badania i próby aklimatyzacji formy ozimej do polskich warunków klimatycznych. Areał uprawy owsa w Polsce wynosi ok. 500 tys. ha. Uprawia się głównie na cele paszowe oraz na cele konsumpcyjne jako składnik zdrowej i zbilansowanej diety wykorzystywany do produkcji kasz, mąki oraz płatków. Powierzchnia uprawy owsa w Polsce od kilku lat niestety nieznacznie zmniejsza się. Jednocześnie obserwujemy zwyżkę średniej wydajności z hektara. Krajowy rynek owsa rośnie na cele konsumpcyjne i zakłady skupujące zwracają uwagę na jakość skupowanego surowca. Za towar wysokiej jakości rolnicy mogą uzyskać bonus do każdej tony. Zapotrzebowanie rośnie na towar wysokiej jakości, dlatego należy popularyzować uprawę odmian jakościowych, by sprostać wymaganiom stawianym przez importerów. Rosnący popyt na ziarno oraz fitosanitarne właściwości tej rośliny powinny zachęcić producentów zbóż do większego zainteresowania się jego uprawą. Jak z powodzeniem uprawiać owies? Gdzie i kiedy go siać? Jak nawozić i kiedy pomagać w walce z chorobami?

•  Płodozmian

Warto włączyć tę roślinę do płodozmianu, gdyż posiada ona wyjątkowe właściwości fitosanitarne. W jej korzeniach wytwarzany jest alkaloid – skopolatyna, który hamuje rozwój patogenów wywołujących choroby podsuszkowe. Nie jest ona porażana przez grzyby wywołujące choroby podstawy źdźbła, dzięki czemu jest bardzo dobrym przedplonem dla pozostałych gatunków zbóż,
w tym również dla pszenicy. Włączenie owsa w płodozmian może znacznie ograniczyć rozwój chorobotwórczych patogenów w uprawach następczych – ma bardzo pozytywny wpływ na kształtowanie się produkcyjności zbóż i opłacalności ich uprawy

• Stanowisko

Przy wyborze stanowiska uprawy głównym kryterium powinna być dostępność wody. Owies, szczególnie od fazy strzelania w źdźbło do wiechowania bardzo negatywnie reaguje na deficyt wody
i stres suszy. Nie poleca się jego uprawy na glebach lekkich, przepuszczalnych, na których ryzyko wystąpienia suszy jest duże. Można go uprawiać na wszystkich rodzajach gleb, z wyjątkiem bardzo lekkich, suchych piasków oraz gleb o wadliwych stosunkach wodnych. Korzenie owsa mają bardzo dużą zdolność pobierania składników pokarmowych znajdujących się w glebie w formie trudno dostępnej dla roślin. W efektywności ich pobierania owies przewyższa inne zboża, w tym żyto. Ponieważ jest mało wrażliwy na niedobory wapnia i ma bardzo dużą tolerancję na nadmiar jonów glinu i manganu dobrze znosi nawet dość silne zakwaszenie gleby (w granicach pH 4,5-7,2).

• Dobór odmiany

Wybierając odmianę owsa trzeba zastanowić się na jaki cel będziemy go uprawiać oraz na jakim stanowisku będzie on wysiewany. Warto zapoznać się z cechami odmianowymi i wybrać odmianę
o najlepszych cechach oraz taką, która się sprawdza w naszym terenie. Potencjał plonotwórczy owsa jest duży. Na stanowiskach o dobrych stosunkach wodnych można osiągnąć plon wahający się
w granicy nawet 7t/ha. Podstawą powinno być wybranie kwalifikowanego materiału siewnego, który stanowi mocny fundament pod zdrowy i wysoki plon.
Następnie skupić się na wybraniu odmiany o bardzo dobrej odporności na choroby. W przypadku słabszych stanowisk o nieuregulowanym pH warto wybrać odmiany, które są tolerancyjne na ten niekorzystny czynnik.

Najpopularniejsze odmiany owsa do siewu

W ostatnich latach największym zainteresowaniem przez rolników cieszą się takie odmiany jak: Bingo, Kozak, Romulus, Navigator i Rambo

• Rambo

jest to wczesna odmiana owsa o niskich wymaganiach glebowych. Bardzo wysoka waga hektolitra. Jest to odmiana o dużej odporności na choroby. Osiąga świetne wyniki nawet w suchych latach. Ta odmiana jest szczególnie polecana do uprawy z przeznaczeniem na przemysł spożywczy

• Kozak

jedna z nowszych odmian owsa wpisana do Krajowego rejestru w 2017 r. Odmiana jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski dość duży. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren i gęstość w stanie zsypnym średnie, wyrównanie ziaren dość małe. Zawartość białka średnia, tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

• Bingo

znajduje się na Listach Odmian Zalecanych w 11 województwach. Odmiana wpisana do Krajowego rejestru w 2009 r. jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Ze wzgledu na plon ziarna bez łuski bardzo duży będzie idealną odmianą na przemysł płatkarski.

• Wulkan

to odmiana o bardzo dobrym plonowaniu, dobrej odporności na wyleganie, wysokiej odporności na choroby o niskich wymaganiach glebowych. Idealnie nadaje sie do celów konsumpcyjnych ze względu na niską zawartość łuski (24%), wysoka masa 1000 ziaren – jest to nr 3 w Polsce.

• Agent

odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni, bez łuski dość duży.Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski mały do bardzo małego, masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka średnia, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Refleks

odmiana żółtoziarnista, wpisana do Krajowego rejestru w 2019 r., przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską średni, bez łuski dość duży. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość duże, gęstość w stanie zsypnym duża. Zawartość białka średnia, tłuszczu bardzo duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

• Termin siewu

Owies jest rośliną dnia długiego. Krótki dzień wpływa na znaczne przedłużenie okresu wegetacji, a długi dzień skraca okres rozwoju wegetatywnego i powoduje szybsze wytworzenie wiech. Jest to przyczyna dużej wrażliwości owsa na opóźnienie siewu – im późniejszy siew tj. dzień jest dłuższy, tym bardziej negatywnie wpływa na produktywność wiech, czyli na plon ziarna. Niskie wiosenne temperatury sprzyjają dobremu ukorzenieniu się, dlatego owies powinien być siany jak najwcześniej. Im wcześniejszy siew, tym uzyskamy wyższe, stabilniejsze i lepszej jakości plony.

• Gęstość siewu

Rośliny owsa bardzo negatywnie reagują na gęstość siewu. Kluczowym czynnikiem plonotwórczym tego zboża jest pęd główny. Jeśli owies zostanie posiany zbyt gęsto, ze względu na brak odpowiedniej przestrzeni do optymalnego rozwoju, w łanie dominować będą mało produktywne pędy boczne. Zaleca się zatem wysiew 400 – 500 roślin/m².

• Nawożenie

Owies ma mocny system korzeniowy, zdecydowanie lepiej wykształcony niż jęczmień jary, dlatego dobrze radzi sobie na trudniejszych stanowiskach, gdyż posiada umiejętność pobierania składników pokarmowych z głębszych warstw gleby. Jednak z powodu krótszego niż zboża ozime okresu wegetacyjnego i szybszego wzrostu, powstaje czasowe zwiększone zapotrzebowanie na podstawowe składniki odżywcze. Owies z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 20-26 kg azotu, 13 kg fosforu, 32 kg potasu, 10 kg wapnia, 5 kg magnezu, 4 kg siarki. Składniki pokarmowe należy stosować przedsiewnie. Pozytywnie reaguje na nawożenie mikroelementami, przede wszystkim manganem i borem. Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność owsa na choroby, niedobory wody i wyleganie. Fosfor i magnez decydują także o lepszym wypełnieniu ziarna i równomiernym dojrzewaniu wiech. Największy wpływ na jakość ziarna wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka w ziarnie. Zbyt mała jego dawka niekorzystnie wpływa na wielkość jakość plonu. Na przykład, jeśli w fazie strzelania
w źdźbło brakuje 10-20 kg N/ha, może to spowodować spadek plonu nawet o 10-15 dt/ha. Jednak nadmierne dokarmianie azotem jest równie niebezpieczne, gdyż zostaje opóźnione dojrzewanie słomy oraz następuje spadek jakości ziarna. I z takiej plantacji uzyskamy dużo słomy, a mało ziarna.

• Regulatory wzrostu

Użycie regulatorów wzrostu w uprawie owsa jest kontrowersyjne. Późne ich zastosowanie może negatywnie wpłynąć na zaziarnienie, bielenie kłosów i MTZ. Jednak priorytetem jest konieczność przeciwdziałania wyleganiu. Także i z tego powodu owies nie powinien być zbyt gęsto siany. Jeśli jednak zastosowanie regulatora jest konieczne, sprawdzoną metodą jest podzielenie dawki i jej zastosowanie w fazie BBCH 31/32 i BBCH 39.

• Fungicydy

Owies charakteryzuje się dość dobrą zdrowotnością. W zasadzie dobrze sobie radzi bez fungicydów. Jednak w latach o wysokiej podatności na choroby, także i to zboże może zostać porażone przez patogeny.

• Szkodniki

Plantacje owsa są często atakowane przez skrzypionkę. Szczególnie w latach suchych od fazy wyrzucania wiech powinno się systematycznie monitorować uprawę pod kątem obecności tego owada. Próg szkodliwości wynosi od 0,5 do 1 larwy na roślinie. W latach o wysokim natężeniu skrzypionki późne porażenie może mieć istotny wpływ na poziom plonu, dlatego niezbędna jest interwencja.